ABD ve İran arasında yıllardır süregelen tansiyon, son günlerde yeniden zirveye çıktı. Nükleer anlaşma, ekonomik yaptırımlar ve bölgesel çatışmalar, iki ülke arasındaki ipleri bir kez daha gerdi.
Washington ve Tahran Arasında Soğuk Savaş mı?
Son günlerde ABD’nin bölgedeki askeri varlığını artırması ve İran’ın buna karşılık olarak yeni hamleler yapması, gerilimin sadece diplomatik seviyede kalmayabileceğini gösteriyor. İran, nükleer faaliyetlerini hızlandırırken, ABD yönetimi, “her türlü seçeneğin masada olduğunu” vurgulamaya devam ediyor. Uzmanlara göre, her iki taraf da doğrudan bir savaş istemese de, karşılıklı güç gösterileri tehlikeli bir tırmanışa yol açabilir.
İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonları sırasında İran destekli grupların devreye girmesi, ABD’nin bölgedeki pozisyonunu daha da sertleştirdi. ABD, Orta Doğu’daki müttefiklerini koruma adına askeri birliklerini alarma geçirdi ve Körfez’deki varlığını artırdı. Buna karşılık İran, askeri tatbikatlar düzenleyerek doğrudan tehdit mesajları verdi.
Nükleer Anlaşma Çıkmazda
2015’te imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP), İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında ekonomik yaptırımların hafifletilmesini öngörüyordu. Ancak 2018’de ABD’nin anlaşmadan çekilmesiyle süreç sekteye uğradı. Şimdi ise Biden yönetimi, anlaşmayı yeniden canlandırmak için diplomatik girişimlerde bulunsa da, İran’ın talepleri ve ABD’nin baskıları müzakereleri çıkmaza soktu.
İran tarafı, Batı’nın güvence vermediği sürece yeni bir anlaşmaya yanaşmayacağını belirtiyor. ABD ise, İran’ın nükleer silah üretme ihtimaline karşı uluslararası kamuoyunu harekete geçirme çabasında.
Bölgesel Kriz Kapıda mı?
Sadece ABD ve İran değil, bölgedeki diğer aktörler de bu gerilimden doğrudan etkileniyor. Özellikle İsrail, İran’ın nükleer çalışmalarını bir “kırmızı çizgi” olarak görüyor ve olası bir saldırının sinyallerini veriyor. Körfez ülkeleri ise, iki güç arasında sıkışmış durumda.
Irak, Yemen ve Suriye gibi bölgelerde İran destekli grupların ABD hedeflerine yönelik saldırılar düzenlediği iddiaları, Pentagon’un dikkatini bu bölgelere çevirmesine neden oldu. Eğer bu saldırılar artarsa, ABD’nin doğrudan bir karşılık verme ihtimali daha da güçlenecek.
Sonuç: Çatışma Kaçınılmaz mı?
ABD ve İran arasındaki gerilim, her iki tarafın da geri adım atmaması nedeniyle tırmanmaya devam ediyor. Askeri çatışma ihtimali halen masada duruyor olsa da, tarafların diplomasi kapısını tamamen kapatmadığı görülüyor. Ancak küçük bir kıvılcım, bölgesel bir yangına dönüşebilir.
Şimdi gözler, Washington ve Tahran’dan gelecek yeni açıklamalarda. Dünya, bir kez daha Ortadoğu’da patlak verebilecek büyük bir krizin eşiğinde.
